Công nghệ thông tin - “chìa khóa” nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, thúc đẩy xây dựng Chính phủ số

Rút ngắn thời gian, giảm giấy tờ, nâng cao chất lượng phục vụ

Những năm qua, tiến trình phát triển Chính phủ số đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo chuyển biến rõ nét trong cải cách thủ tục hành chính. Nhiều dịch vụ công trước đây yêu cầu người dân phải đi lại nhiều lần, nộp hồ sơ giấy và chờ đợi trong thời gian dài thì nay đã được cung cấp trực tuyến, giúp rút ngắn đáng kể thời gian xử lý và giảm chi phí xã hội. Việc cho phép người dân và doanh nghiệp tương tác với cơ quan nhà nước “mọi lúc, mọi nơi” thông qua môi trường số không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn góp phần tăng tính minh bạch, nâng cao mức độ hài lòng và củng cố niềm tin của xã hội đối với bộ máy hành chính.

Để đạt được những kết quả đó, các bộ, ngành và địa phương đã tập trung đầu tư phát triển hạ tầng CNTT, xây dựng các nền tảng số dùng chung và đẩy mạnh khai thác dữ liệu phục vụ công tác quản lý, điều hành. Một bước tiến quan trọng là việc hình thành và vận hành các kho dữ liệu dùng chung, cùng nền tảng tích hợp và chia sẻ dữ liệu quốc gia (NDXP). Thông qua việc kết nối, liên thông dữ liệu giữa các hệ thống, tình trạng “cát cứ thông tin” từng bước được khắc phục, tạo điều kiện cho việc xử lý thủ tục hành chính nhanh chóng và chính xác hơn.

Cùng với đó, các giải pháp định danh và xác thực điện tử, chữ ký số và hóa đơn điện tử được triển khai rộng rãi đã giúp giảm đáng kể việc sử dụng giấy tờ, hồ sơ truyền thống trong giao dịch giữa người dân, doanh nghiệp với cơ quan nhà nước.

Thực tiễn cho thấy, nhờ ứng dụng CNTT, nhiều thủ tục hành chính trước đây mất từ 3 đến 7 ngày, nay chỉ còn được giải quyết trong vài giờ, thậm chí được thực hiện hoàn toàn trực tuyến. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của quá trình chuyển đổi từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ số, trong đó công nghệ trở thành “xương sống” của hoạt động quản lý nhà nước.

Chuẩn hóa hạ tầng, thúc đẩy chia sẻ và khai thác dữ liệu

Một điểm nhấn nổi bật trong tiến trình xây dựng Chính phủ số là việc triển khai định danh số công dân thông qua ứng dụng VNeID. Hệ thống định danh số đã tạo nền tảng quan trọng cho việc kết nối, liên thông dữ liệu dân cư với nhiều lĩnh vực thiết yếu như thuế, bảo hiểm, y tế, giao thông và các dịch vụ công khác. Việc hệ thống hóa và khai thác hiệu quả dữ liệu dân cư không chỉ giúp giảm trùng lặp thông tin, hạn chế giấy tờ cho người dân, mà còn hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước phân tích dữ liệu theo thời gian thực, từ đó nâng cao chất lượng dự báo và ra quyết định.

Song song với đó, các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và điện toán đám mây đang từng bước được nghiên cứu và ứng dụng trong hoạt động của khu vực công. AI được sử dụng để tự động hóa quy trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ, phân loại văn bản, phát hiện sai sót trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính, cũng như phân tích mức độ hài lòng của người dân đối với dịch vụ công. Việc ứng dụng AI không chỉ giúp giảm tải công việc cho cán bộ, công chức, mà còn nâng cao tính khách quan và hiệu quả trong xử lý công việc.

Công nghệ blockchain cũng đang được thử nghiệm trong một số lĩnh vực như quản lý đất đai và truy xuất nguồn gốc hồ sơ, góp phần bảo đảm tính minh bạch, toàn vẹn và tin cậy của dữ liệu. Trong khi đó, điện toán đám mây cho phép các cơ quan nhà nước tối ưu hóa chi phí đầu tư hạ tầng, tăng khả năng mở rộng hệ thống và nâng cao mức độ an toàn, bảo mật dữ liệu trong bối cảnh khối lượng thông tin ngày càng gia tăng.

Việc phát triển và ứng dụng CNTT không chỉ dừng lại ở mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ công, mà còn góp phần quan trọng trong việc hình thành hệ sinh thái dữ liệu quốc gia. Các bộ, ngành đang từng bước mở dữ liệu theo lộ trình phù hợp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp khai thác, phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, qua đó thúc đẩy kinh tế số và đổi mới sáng tạo. Dữ liệu mở, nếu được quản lý và khai thác hiệu quả, sẽ trở thành nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới.

Hoàn thiện thể chế, hướng tới Chính phủ số bền vững

Bên cạnh hạ tầng và công nghệ, hoàn thiện thể chế, chính sách được xác định là yếu tố then chốt để bảo đảm quá trình xây dựng Chính phủ số diễn ra bền vững. Việc ban hành và hoàn thiện các văn bản pháp luật như Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) và Luật AI sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng cho việc ứng dụng công nghệ trong khu vực công, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân trong môi trường số.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2629/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phát triển Chính phủ số đến năm 2030, với trọng tâm là xây dựng hạ tầng số, dữ liệu số, nền tảng số và đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ tiên tiến như AI, blockchain và điện toán đám mây. Đây được xem là bước đi quan trọng, tạo định hướng chiến lược cho tiến trình chuyển đổi số trong khu vực công thời gian tới.

Tuy nhiên, quá trình xây dựng Chính phủ số vẫn đối mặt với không ít thách thức, như sự chênh lệch về năng lực triển khai giữa các địa phương, nguy cơ mất an toàn, an ninh thông tin, tình trạng thiếu hụt nhân lực CNTT chất lượng cao và yêu cầu tích hợp các hệ thống quy mô lớn. Nếu không được giải quyết kịp thời, những thách thức này có thể ảnh hưởng đến tính đồng bộ và hiệu quả của toàn bộ hệ thống.

Để vượt qua những khó khăn đó, Việt Nam cần tiếp tục chuẩn hóa hạ tầng CNTT, thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc chia sẻ, liên thông dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước, đồng thời đầu tư xây dựng các trung tâm dữ liệu quốc gia hiện đại. Cùng với đó, việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức có kỹ năng số toàn diện, đáp ứng yêu cầu của nền hành chính số, cần được xem là nhiệm vụ mang tính chiến lược và lâu dài.

Khi được triển khai một cách đồng bộ, bài bản và lấy người dân làm trung tâm, CNTT sẽ tiếp tục là “chìa khóa” quan trọng giúp nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, thúc đẩy xây dựng Chính phủ số minh bạch, hiệu quả, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển bền vững của đất nước trong kỷ nguyên số./.