Hướng dẫn thiết lập tăng cường bảo đảm an toàn trên máy tính cá nhân

1. Tăng cường sử dụng phần mềm nguồn mở, hạn chế sử dụng các phần mềm bẻ khóa
   
Hiện nay do giá thành các phần mềm còn khá cao, mặt khác do tâm lý, thói quen sử dụng “hàng chùa” nên nhiều máy tính của cả tổ chức và cá nhân đang sử dụng các phần mềm bẻ khóa (crack, keygen…), nghĩa là sử dụng một phần mềm công cụ của bên thứ 3 để vượt qua việc kiểm soát quyền sử dụng. Trong các phần mềm công cụ này ẩn chứa nhiều nguy cơ về lỗ hổng bảo mật cũng như các đoạn mã thu thập thông tin người dùng mà phần mềm diệt virus không phát hiện được hoặc được yêu cầu bỏ qua khi thực hiện việc bẻ khóa. Từ đó dẫn tới việc, tưởng chừng máy tính được cài phần mềm diệt virus là an toàn mà không thấy được hiểm họa mất dữ liệu, mất thông tin bất cứ lúc nào. Vì vậy, khi mua máy tính chúng ta nên cân nhắc mua những máy đã được tích hợp sẵn hệ điều hành hoặc cài hệ điều hành có bản quyền, mặc dù chi phí có thể tăng thêm nhưng về lâu dài góp phần đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Nếu có điều kiện về tài chính chúng ta nên mua bản quyền sử dụng chính hãng cho những phần mềm ứng dụng cần thiết. Ngoài ra để giảm chi phí chúng ta có thể sử dụng các phần mềm nguồn mở để thay thế như:

• Đối với bộ phần mềm văn phòng: OpenOffice (http://www.openoffice.org), LibreOffice (https://www.libreoffice.org) thay thế cho bộ sản phẩm Office của Microsoft. Giao diện và các tính năng căn bản để tạo các tài liệu văn phòng của những phần mềm này cũng khá tương đồng với bộ Office của Microsoft, nên việc tiếp cận và sử dụng sẽ không mất nhiều thời gian để làm quen.
• Đối với phần mềm nén và giải nén: 7-Zip (https://www.7-zip.org) là phần mềm nén và giải nén tệp tin/thư mục khá mạnh thay thế cho các phần mềm có phí khác như: WinRAR, WinZip...
• Đối với các phần mềm khác, nên chọn nguồn mở thay thế, hạn chế tối đa sử dụng các phần mềm bẻ khoá, vừa phạm luật lại không an toàn, dễ tạo ra các cửa hậu (back door) cho các tin tặc tấn công.

Tuy nhiên khi tải các phần mềm này từ Internet chúng ta cần kiểm tra và khẳng định tải về từ địa chỉ chính hãng, việc tải về từ các địa chỉ khác rất có khả năng phần mềm đó có các mã độc được kẻ xấu nhúng vào, điều này đồng nghĩa chúng ta tự cài mã độc vào máy của mình.

2. Gỡ bỏ các ứng dụng không dùng hoặc ít dùng, gỡ bỏ các add on (các tiện ích mở rộng) trên trình duyệt

    - Các máy tính khi mới trang bị thường được nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp cài đặt sẵn các phần mềm ứng dụng trong đó có thể có quảng cáo, giới thiệu hoặc bản dùng thử. Các phần mềm này có thể chứa sẵn các nguy cơ mất an toàn thông tin. Mặt khác trong số các phần mềm này có những phần mềm mà chúng ta không có nhu cầu sử dụng, do đó chúng ta cần phải gỡ bỏ để ngăn ngừa các nguy cơ mất an toàn tiềm ẩn. Để gỡ bỏ những phần mềm này chúng ta khởi chạy “Control Panel” sau đó truy cập mục “Programs and Features” sẽ hiện thị các phần mềm đã cài đặt, để gỡ phần mềm nào chúng ta chọn nó trong danh sách rồi bấm vào nút “Uninstall” trên thanh công cụ.

- Có một số phần mềm ứng dụng nhất là các phần mềm miễn phí thường kèm theo một số tiện ích khác, trong đó có add on (tiện ích mở rộng) cho trình duyệt. Một số phần mềm cho phép người dùng lựa chọn có cài đặt các tiện ích này trong quá trình cài đặt hay không, tuy nhiên người dùng thường không để ý trong quá trình cài đặt, hoặc trong quá trình lướt web tình cờ cài đặt theo các liên kết quảng cáo trên web. Nếu chúng ta không kiểm soát được các được các tiện ích mở rộng này, rất có thể có những tiện ích gián điệp không những âm thầm theo dõi chúng ta lướt web, mà còn thu thập các thông tin cá nhân như tài khoản, mật khẩu... Việc chúng ta kiểm soát được các phần mềm và các tiện ích mở rộng này sẽ giúp chúng ta giảm thiểu được rủi ro mất an toàn thông tin. Mỗi trình duyệt có hệ thống tiện ích riêng và cách quản lý cũng khác nhau. Tuy nhiên các trình duyệt đều có công cụ để quản lý các tiện ích mở rộng này, sau đây là hướng dẫn kiểm tra và gỡ bỏ các tiện ích mở rộng cho các trình duyệt Chrome và FireFox.
  3. Đặt mật khẩu đăng nhập và thiết lập tự động khóa màn hình tạm thời khi không sử dụng (Screen saver)

Việc thiết lập bắt buộc người dùng phải nhập mật khẩu mới sử dụng được máy tính sẽ giúp bảo mật tốt hơn. Đây là biện pháp đơn giản và mang lại hiệu quả bảo mật cho người sử dụng máy tính. Tất cả các hệ điều hành hiện nay đều có chức năng này, việc kích hoạt chức năng này không những ngăn cản người khác sử dụng trái phép máy tính của mình, mà còn ngăn cản những kẻ tấn công từ bên ngoài thông qua hệ thống mạng. Dưới đây là các bước đặt mật khẩu đăng nhập trên Windows 10, chúng ta bấm vào nút “Start” (hoặc phím windows trên bàn phím), chọn mục “Settings”, trong cửa sổ Setting chọn “Accounts”, trong cửa sổ Accounts phía bên trái ta chọn mục “Sign-in options”, bên phải chọn “Password” và bấm vào nút “Add”, sau đó nhập mật khẩu 2 lần và nhập vào thông tin gợi ý giúp chúng ta nhớ lại mật khẩu khi cần, bấm vào nút “Next”, rồi “Finish” để thiết lập, như các hình dưới đây: